کوچینگ و مشاوره فردی و سازمانی

(روش‌هایی برای رسیدن به اهداف فردی و سازمانی)

کوچینگ چیست؟

قطعاً شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که کلمه کوچینگ (Coaching) به گوشتان خورده باشد اما دقیقاً کوچینگ چیست و چه معنی و کاربردی دارد.
کوچینگ به معنی مربیگری است اما در ایران وقتی ما کلمه مربی را می‌شنویم ذهن ما به سمت ورزش و مربیگری ورزشی می‌رود اما در واقع باید بگویم که مربیگری می‌تواند در جنبه‌های دیگر با هدف توسعه معنی پیدا بکند از جمله مربیگری در زندگی، مربیگری در تجارت، مربیگری شخصی، مربیگری در سلامت، مربیگری در آموزش، مربیگری در ارتباط و ….

کوچینگ يك رابطه حمايتی و دو طرفه است است كه در آن كوچ (مربی) به مراجع خود كمک می‌كند تا با تمركز بر هدف انتخاب شده به نتايج مورد نظر دست پيدا كند. کوچ به افراد كمک می كند در زندگی شخصی به نتايج دلخواه خود برسند و از اين طريق اهداف شخصی محقق شود.

کوچینگ روندی است که جهت بهبود عملکرد افراد در زندگی حرفه‌ای، اجتماعی و حتی عاطفی کار می‌کند، به این معنی که در بسیاری از زمینه‌های زندگی، برای پیشرفت و ارتقاء عملکرد می‌توان از کوچینگ کمک گرفت. تمرکز کوچینگ به جای گذشته بر حال و آینده (نزدیک) فرد است و به کنکاش و رفع مسائل و مشکلات گذشته نمی‌پردازند. باور کوچینگ بر این است که افراد بهترین مسیر را خودشان می‌توانند تشخیص دهند و غالبا پاسخ مشکلات افراد، نزد خود آنها است. از این رو در پروسه کوچینگ انتخاب‌کننده و پیش برنده جلسه خود مراجعه‌کننده است و کوچ او فقط نقش یک تسهیلگر را بازی می‌کند.
اگر واژه کوچ (Coach) یا کوچینگ (Coaching) را در واژه‌نامه‌های فارسی جستجو کنید مسلماً به نتیجه دلخواهتان دست پیدا نخواهید کرد اما اگر انگلیسی این واژه یعنی COACH یا COACHING را جستجو کنید به صفحاتی برخواهید خورد که داستان‌هایی زیبایی را برایتان توضیح می‌هند.
کلمه کوتاه کوچ، داستان بلندی در خود دارد که این داستان از روستایی در شمال غربی مجارستان با نام کاکس (KOCS) شروع می‌شود، روستایی که به‌خاطر یک نوآوری مشهور شد و این اختراع در زمان خود دنیا را تغییر داد.
روستای کاکس در قرن پانزدهم میلادی از طریق ساختن چرخ و حمل کالا بین وین و بوداپست معاش خود را می‌گذراند. در همین احوال یک سازنده درشکه که نام و نشانی از آن در دست نیست، کالسکه‌هایی را طراحی و ایجاد کرد که نسبت به سایر کالسکه‌های آن زمان هم بزرگ‌تر و هم راحت‌تر بودند. این کالسکه‌ها با نام کالسکه‌های کاکس شناخته ‌شدند و این کلمه بعدها به کوچ در زبان انگلیسی تغییر شکل داد. قرن شانزدهم میلادی دیگر این کالسکه‌ها کاملاً مشهور بودند و در سراسر اروپا از آن‌ها استفاده می‌شد. این کلمه در آلمانی با کلمه Kutsche ، در فرانسه با کلمه Coche و در انگلیسی با نام Coach به کار رفت. اکنون همه کلمات مشابهی که در زبان انگلیسی برای موتورها یا سایر وسایل نقلیه استفاده می‌شود، ریشه در این کلمه دارد.

کوچ‌ها چه‌کاری انجام می‌دهند؟

کوچینگ یک گفتگوی آگاهانه و روبه‌جلو برای توانمند کردن یک فرد یا گروه برای زیستن در بهترین حالت خود و رسیدن به نتایج فوق‌العاده در زندگی، حرفه، کسب‌وکار یا سازمان است. این کار کمکی است برای پر کردن فاصله‌ میان اکنون و جایی که مراجعه‌کننده و کوچ می‌خواهند در آن قرار بگیرد.
کوچ‌ها درواقع با مراجعه‌کننده خود شریک می‌شوند تا به آن‌ها برای طراحی و رسیدن به آنچه تمایل دارند دست پیدا کنند کمک کنند. از فواید کوچینگ می‌توان به ایجاد وضوح و شفافیت در سوق دادن مراجع به‌سوی اقدام و تسریع فرآیند پیشرفت اشاره کرد و برای او آگاهی و تمرکز به ارمغان می‌آورد.

کوچ (Coach) کیست؟

کوچ‌ ها تسهیل‌گرانی هستند که به شما کمک می‌کنند به آگاهی برسید و مسائلی را خودتان کشف کنید و یاد بگیرید. کوچ‌ها هرگز شما را نصیحت نمی‌کنند و به شما راهکار ارائه نمی‌دهند، بلکه آنها با استفاده از ابزارهایی کارآمد در حرفه خود (مانند گوش دادن فعال، پرسیدن سوالات موثر و قدرتمند و بازخورد)، به شما کمک می‌کنند تا نقشه راه را برای پیشبرد اهدافتان تعیین کنید یا پازل‌های درونی که موجب بروز مسائلی در زندگی شما شده‌اند را کنار هم ببینید و به نتیجه برسید. کوچ‌ها در حقیقت به افراد کمک می‌کنند که خودشان با رسیدن به آگاهی و پاسخ‌ها، میان آن کسی که هستند و آن کسی که می‌خواهند باشند پلی ایجاد کنند. کوچ‌ها به افراد کمک می‌کنند تا افکار و پیچیدگی‌های ذهن خود را خودشان سر و سامان دهند، ساده کنند و به شفافیت برسند.

امروزه معنی کوچینگ یا کوچ کردن یک فرد، استعاره‌ای از همان کالسکه‌ است. کوچینگ کمک کردن به فرد، گروه یا سازمان برای رفتن از محل کنونی به‌جایی است که دوست دارد در آنجا باشد. کوچ یک وسیله و یک همراه برای پیشبرد و رسیدن به اهداف است.
کوچینگ در واقع هنر بهسازی عملکرد دیگران است.مدیرانی که روش مربی‌گری را برای هدایت اعضای خود به کار می گیرند در واقع آنها را تشویق می‌کنند که با انجام کارهای چالش برانگیز به تجربیات خود بیفزایند.حال از یک زاویه دیگر به این موضوع دقت کنید فرض کنید یک پدر با تجربه می خواهد چالشهایی که خود در زندگی تجربه کرده است را به پسر نوجوانش یاد بدهد و به فرزندش می گوید پسرم حواست باشد که کسی سرت کلاه نگذارد و پسر نوجوان هم می‌گوید چشم باباجان. به نظر شما آیا این پسر نوجوان یاد گرفت که کسی در زندگی سرش کلاه نگذاره؟ قطعا اینگونه نسیت و ما با صرف گفتن یک موضوع نمی‌توانیم در فرد یادگیری ایجاد کنیم بطور مثال من به شما می‌گویم در این استخر یک سکوی پرش وجود دارد که ارتفاع آن 10 متر است.
قطعاً هیچ ذهنیت و هیچ چشم اندازی در شما ایجاد نمی‌شود. اما وقتی شما را بر سر این سکو می‌برم و شما از ارتفاع 10 متری پایین را می‌بینید قطعاً یک ذهنیت از ارتفاع 10 متر در شما ایجاد می‌شود و وقتی که جرات می‌کنید و از این ارتفاع به داخل آب می‌پرید تازه می‌فهمید مفهوم ارتفاع 10 متر یعنی چی! و در فرایند کوچینگ هم به همین صورت است و با صرف گفتن یک موضوع فرد نمی‌تواند یادگیری خوبی برایش ایجاد شود.
یک کوچ در عمل کارهای زیر را انجام می‌دهد:

مشاوره چیست و به چه معنی است؟

مشاوره (Consultation) جریان فعال و پویایی بین مراجع و مشاور است که از طریق آن مراجع نحوه برقراری ارتباط با دیگران را می‌آموزد؛ شیوه‌های معقول برای ارضای نیازهایش را یاد می‌گیرد؛ احساسات ناشناخته‌اش را می‌شناسد؛ اطلاعات وسیع و عمیقی درباره خویشتن به دست می‌آورد و پس از شناخت اهداف زندگی، چگونگی رسیدن به آن‌ها را معین می‌سازد. از این دیدگاه، اعتقادات و نگرش‌ها و رفتار و در نهایت شیوه زندگی فرد از طریق مشاوره دگرگون می‌شود.
مشاوره به معنی همکاری کردن و رأی و نظر دیگری را در انجام کاری خواستن است. مشاوره جریانی است که در آن وجود ارتباط خاص بین مراجع و مشاور ضرورت دارد. مشاور از طریق برقراری رابطه مشاوره‌ای، به مراجع کمک می‌کند تا راه‌حلی برای مشکلش پیدا کند.

تعریف مشاوره سازمانی چیست؟

مشاوره سازمانی برای کمک به سازمان و کارکنانی است که با چالش‌های گوناگون سازمانی، شخصی و شغلی مواجه هستند، همچنین محققان معتقد‌اند اساس درمان، تصحیح مشکلات عملکرد است و این کار باید سریع‌تر انجام شود. تدوین مقررات برای کسب مهارت‌های مشاوره سازمانی یک روند دائمی برای رشد و کارراهه است. مشاوره سازمانی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، به صورتی که انجام آن در سازمان‌ها دشوار می‌شود. موارد زیر از جمله پیچیدگی‌های مشاوره سازمانی است:

ویژگی‌های یک مشاور حرفه‌ای چیست؟

مشاور کسی است که خدمات تخصصی را در مورد موضوعات، نگرانی‌ها، فرصت‌ها یا مشکلات ویژه عرضه می‌کند. این تخصص می‌تواند دانش، تجربه، فرایندهای الگوها، رفتارها، تکنولوژی یا موارد دیگر باشد. مشاور دارای یک نقش اساسی جامع و در بر گیرنده است که فعالیت‌های تمام زیردستان را جهت می دهد. نقشی است که وضعیت مراجع را بهبود می‌بخشد.

مشاوران اساساً رایزن مدیریتی هستند که باید به مراجع خود رهنمودهای عینی، عملی و صادقانه بدهد. اگر این رابطه صادقانه باشد همواره اعتماد مراجعان را به این نکته جلب می‌کنند که مصالح آنها صرفنظر از میزان خطر درد ناشی از رهنمود، حفظ خواهد شد. مشاوران رفتار دوستانه دارند بدون این که بسیار احساساتی باشند، و بدون پرخاشگری، ابراز وجود می‌کنند. مشاوران به دنبال راه های بهبود است نه اینکه منتظر بیمار پشت در باشد. بنابر این، ابراز وجود و متقاعدکنندگی ضروری است. مشاور به دنبال مشارکت کارکنان در تصمیم گیری و طراحی یک برنامه عمل است.

الگوهای گوناگون مشاوره وجود دارد. یکی از مدل‌های مشاوره، مبتنی بر الگوی پزشکی سنتی است که اعمال مشاوره تخصصی است، بیماری‌های سازمانی را تشخیص می‌دهد و تجویزهای لازم را ارائه می کند. با این شیوه به افراد کمک می‌شود تا بتوانند شخصاً مشکل خود را حل کنند، راه حل بیابند و اجرا نمایند. این الگو می تواند در کمک به فرد برای سازگاری با موقعیت‌های مشکل به کار رود و مبتکرانه فرصت‌ها را توسعه دهد.

مشاوره مدیریت پروژه کیست؟

مشاور مدیریت پروژه، فردی است که سال‌ها تجربه کاری در سازمان‌های پروژه محور را دارد. این افراد کار خود را از رده کارشناسی شروع کرده و طی سال‌ها با انواع و اقسام چالش‌‌های سازمانی و پروژه‌ای مواجه شده‌اند، و در نهایت تجربه خود را در سمت‌های مدیریتی افزایش داده‌اند.

یک مشاوره حرفه‌ای مدیریت پروژه باید به سه دسته توانمندی مجهز باشد:

۱- دانش بالا و به روز در زمینه مدیریت پروژه: با توجه به شرایط امروز سازمان‌های ایرانی و چالش‌های متعددی که با آن دست به گریبان هستند، یک مشاور و کوچ حرفه‌ای در زمینه مدیریت پروژه، باید با علم روز، روش‌ها و تکنیک‌های نوین مدیریت پروژه آشنا باشد.

۲- تجربه عملی در زمینه مدیریت پروژه: آشنایی با مفاهیم به روز مدیریت پروژه و حتی داشتن چندین گواهینامه مرتبط در این زمینه و در نهایت تدریس مدیریت پروژه شرط کافی برای یک مشاور و کوچ حرفه ای نمی‌باشد. این فرد باید دارای تجربه کافی باشد تا بتواند این روش‌ها و مفاهیم جدید را در سازمان‌های پروژه محور اجرا و سفارشی‌سازی (Tailoring) نماید و از تجربیات آن بتواند در همان سازمان یا پروژه‌های مشاوره بعدی استفاده نماید. یک مشاور و کوچ حرفه‌ای در زمینه مدیریت پروژه باید این توانمندی را داشته باشد که با تجربه کاری در صنایع مختلف و چالش‌های مختلف مدیریتی به سازمان و پروژه بهترین راهکار را ارائه دهد.

۳- شایستگی‌های رفتاری: می‌توان به جرأت به این موضوع اشاره کرد که مهمترین ابزار و سلاح یک مشاور و کوچ حرفه‌ای مدیریت پروژه شایستگی‌های رفتاری (شایستگی‌های نرم) می‌باشد. هر چقدر هم یک مشاور دانش و تجربه عملی داشته باشد، تا نتواند با بدنه و افراد سازمان به خوبی ارتباط برقرار نماید و هوش هیجانی بالا داشته باشد، در عمل کاری از پیش نمی‌برد. این فرد باید قدرت رهبری بالا داشته و سازمان را با خود به سمت هدف مشاوره همراستا نماید. یک مشاور در زمان حضور خود در سازمان، قطعاً با چالش‌های فراوانی مواجه خواهد شد، پس شایستگی‌هایی مانند کنترل استرس و خشم، توانایی حل مسأله، تصمیم‌گیری صحیح، تجزیه و تحلیل موقعیت و … می‌تواند جعبه ابزار مفیدی برایش باشد.

رزومه خلاصه فریدون فرداد

مراجع