مشاوره و آمادهسازی سازمان جهت شرکت در جایزه ملی و بینالمللی مدیریت پروژه (PEB)
Consulting & Preparing the Organization to Participate in the National and International Project Management Award (PEB)
مدلهای بلوغ و تعالی
در زمانه تغییرات پرشتاب، اساسیترین کار مدیر در هر سازمان ایفای نقش تحول در راستای بالندگی و بهبود فرایندها و نتایج کسب و کار است. در جهان امروز که سازمانهای بسیاری تحقق استراتژیهای خود را از طریق اجرای پروژهها جستجو میكنند و اجرای پروژهها بهعنوان موتور رشد و توسعه سازمانها مهمترین ابزار تحقق اهداف سازمان محسوب میگردند، میزان موفقیت این پروژهها در واقع منعكسكننده میزان موفقیت سازمان در دستیابی به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود میباشد و به همین دلیل سازمانهای پیشرو با علاقهای وصفناپذیر در جستجوی روشهای بهبود عملكرد و موفقیت پروژههای خود هستند.
دقیقاً به همین دلیل، در فضای رقابتی موجود در اجرای بهینه پروژهها، روشها و مدلهای مختلفی به منظور ارزیابی، عارضهیابی و تعالی سازمانها و پروژهها پدید آمدهاند و فعالان شرکتهای پروژه محور میکوشند با بررسی و مطالعه متدولوژیهای سیستماتیک مرتبط با بهبود و تعالی پروژهها و نهایتاً انتخاب مدل مناسب تعالی به اندازهگیری میزان تحقق اهداف مورد نظر خود در پروژهها از یکسو و برطرف نمودن نقاط ضعف خود در پروژههای آتی سازمان از دیگر سو دست یابند.
پس از ارائه اولین مدلهای بلوغ در اوایل دهه 1990 (در حوزه نرمافزاری) صاحب نظران مدیریت پروژه به این فکر افتادند که میتوان از این مدلها به عنوان روشهایی گام به گام برای بهبود عملکرد پروژهها استفاده کرد. به این معنا که استانداردهای مدیریت پروژه را میتوان به عنوان پایگاه دانش و مدلهای بلوغ را بعنوان ابزار ارزیابی و بهبود در نظر گرفت. اما باید دقت نمود که بکارگیری یک مدل بلوغ مناسب به عنوان یک متدولوژی که مناسب فرهنگ سازمانی و راه ورسم کاری یک سازمان خاص باشد بسیار با اهمیت است و در صورت عدم وجود آن، پروژه ها و به دنبال آن سازمان با چالشهای فراوان روبه رو خواهد شد.
ضمن اینکه مدلهای بلوغ، علاوه بر تعیین نقاط قوت و ضعف سازمان، زمینه را برای الگوبرداری سازمان فراهم میکند و آنها را به سوی فرایند محوری سوق میدهند. همچنین این مدلها میتوانند برای شرکتها در افق کوتاه مدت مزیت رقابتی در فضای کسب و کار ایجاد کنند. بنابراین طی سالهای اخیر تلاش گستردهای جهت ارائه روشهای سیستماتیک جهت ارزیابی میزان بلوغ مدیریت پروژه در سازمانها صورت گرفته است.
در حال حاضر مدلهای تعالی و بلوغ موجود در سه دامنه ارزیابی سازمان، پروژه و افراد تیم پروژه، چارچوبی مدون جهت ارزیابی میزان تعالی سازمان، پروژه یا فرد در بهكارگیری بهترین شیوهها فراهم میآورند و در این میان رهبران پروژهها موفقیت پروژه خود را در دو عرصه دنبال میکنند، عرصه فرایندهای مدیریت پروژه به عنوان توانمندساز و عرصه نتایج پروژه به عنوان برونداد تحقق اهداف پروژه. از این روست که مدل PEB به عنوان مشهورترین مدل تعالی موجود در دنیا، در هر دو عرصه دستیابی به نتایج پروژه و نیز فرایندهای مدیریت پروژه، بسط و توسعه یافته است.
مدل مبنای تعالی پروژه (PEB)
مدل اروپایی تعالی كسب و كار EFQM چارچوبی است برای تشریح فعالیتهای یك سازمان از جنبههای مختلف. این كار از طریق تعدادی شاخص صورت میگیرد. این مدل EFQM به دو بخش تقسیم می شود: توانمندسازها و نتایج. توانمندسازها، سیاستها و فرآیندهایی هستند كه باعث پیشبرد كسب وكار می شوند و تغییر ورودیها به خروجیها را تسهیل مینمایند .نتایج، معیارهای سنجش سطح خروجیهای بدست آمده توسط سازمان هستند. نوآوری و یادگیری سازمانی بر پویا بودن مدل تاکید دارند كه به بهبود وضعیت توانمندسازها و نتیجتاً به تقویت نتایج منجر میشوند. این مدل یک چارچوب عمومی بوده و هر یک از ابعاد مدل از معیارها و نکات راهنمای مشخص تشکیل شدهاند. از ویژگیهای مهم این مدل قابلیت بکارگیری آسان می باشد زیرا معیارها، شاخصها، روشهای کاربرد مدل آماده بوده و فقط بایستی در دورههای مختلف این ابزار را برای اندازهگیری عملکرد سازمان بکار برد.
زیر بنا و مبنای مدل تعالی پروژه (PEM) برگرفته از مفاهیم مدیریت کیفیت جامع (TQM) و مدل EFQM (که اصالتاً برای ارزیابی صنایع تولیدی و کارخانه ای بنا گردیدهاند) بوده و مختص پروژهها طراحی شده است. این مدل مبنای جایزه بین المللی مدیریت پروژه میباشد. مدل تعالی پروژه توسط انجمن مدیریت پروژه آلمان (GPM) و بنا به درخواست موسسه بین المللی مدیریت پروژه (IPMA) توسعه یافت. تیم بنیانگدار مدل در آلمان به سرپرستی آقای Otto Zieglmeier با ایجاد تغییراتی در ساختار EFQM مدل ابداعی را ابتدا در سال 1997 برای ارزیابی تعالی پروژهها در آلمان توسعه داده و این مدل، مبنای جایزه مدیریت پروژه این کشور قرار گرفت.
جایزه مدیریت پروژه بر مبنای PEB
انجمن بینالمللی مدیریت پروژه (IPMA) در سال 1965 در اروپا و با نام Internet تأسیس گردید و در حال حاضر به ۷۱ کشور به عنوان انجمنهای ملی، به ارائه خدمات به اعضای حقیقی و حقوقی آن کشورها میپردازد. این سازمان كه به مثابه اتحادیه انجمنهای ملی مدیریت پروژه در دنیا عمل میكند، در راستای ایجاد معیارهای جهانی مدیریت پروژه جهت ارزیابی پروژهها و مدیران پروژه، شاخصهای كیفی و كمی مناسبی تدوین كرده است. در سال ۱۹۹۷ انجمن مدیریت پروژه آلمان اولین جایزه مدیریت پروژه را برای عملكرد عالی پروژهها براساس مدل تعالی پروژه اعطا نمود. در سال ۲۰۰۲ این جایزه توسط انجمن بینالمللی مدیریت پروژه اعطا شد و به جایزه بینالمللی تعالی پروژه تغییر نام داد. جایزه تعالی پروژه به عنوان اسكار مدیریت پروژه تاكنون با استقبال خوبی در سطح جهانی مواجه شده است و بسیاری از انجمنها و مؤسسات ملی مدیریت پروژه نیز در سطح كشورهای خود این جایزه را به عنوان جایزه ملی تعالی مدیریت پروژه ترویج دادهاند.
انجمن مدیریت پروژه ایران نیز سه سال بعد از شروع فعالیت خود یعنی در سال۱۳۸۸ به اهمیت این فرایند و اثر آن در رشد و ارتقای تعالی مدیریت پروژه در کشور توجه نشان داد و تاکنون در ده (سال ۱۴۰۰) دوره برگزاری جایزه ملی مدیریت پروژه، پروژههای متعددی را بر اساس مدل PEM ارزیابی و سطح سرآمدی آنها را تعیین نموده است.
در سپتامبر سال ۲۰۱۵ در مجمع عمومی انجمن بینالمللی مدیریت پروژه (IPMA)، در کشور پاناما، مدل تعالی پروژه (PEM) را به مبنای تعالی پروژه (PEB) تغییر داده و از سال ۲۰۱۶ ملاک ارزیابی مسابقه مدیریت پروژه برتر در سطح بینالمللی شد.
اهداف جایزه مدیریت پروژه
- تشویق و ترغیب تیمهای پروژه برای انجام خودارزیابی و شناخت نقاط قوت و زمینههای قابل بهبود خود
- حمایت از مدیریت پروژه حرفهای در راه رسیدن به عملکردی متعالی
- ایجاد فضای رقابتی سالم میان تیمهای پروژه
- شناسایی پروژههای برتر در اعمال مدیریت پروژه در کشور و معرفی آنها
- دریافت گزارش بازخورد جامع از پروژه، نحوه مدیریت و نتایج آن توسط متقاضی
- معرفی الگوهای اجرایی برتر در زمینه مدیریت پروژه به جامعه علمی و صنعتی کشور
دامنه شمول جایزه
تمامی پروژههای عمرانی، صنعتی، زیربنایی، خدماتی، بهداشتی، سینمایی و … که توسط هر یک از بخشهای دولتی، نیمه دولتی یا خصوصی کشور در داخل یا خارج از کشور انجام شده یا در حال انجام باشند، در صورت محقق
نمودن الزامات زیر میتوانند متقاضی شرکت در فرآیند جایزه باشند:
اطلاعات پروژه محرمانه نبوده و قابل انتشار باشد. شایان ذکر است که انجمن محق به استفاده از اظهارنامه ارائه شده توسط پروژه (برای کلاسهای آموزشی، مطالعات بهینه کاوی و…) بعد از اتمام فرایند ارزیابی خواهد بود. حداقل تیم اجرایی پروژه در سازمان داوطلب ۲۰ نفر بوده باشد.
پروژه طی حداكثر دو سال قبل از ارسال تقاضانامه به اتمام رسیده باشد و یا دارای پیشرفت فیزیكی (واقعی) بالای ۹۰% در زمان تحویل اظهارنامه باشد به گونهای که نتایج حاصل از انجام پروژه از دیدگاه ذینفعان و مشتری پروژه قابل ارزیابی باشد.
سازمان و تیم های پروژه متقاضی شرکت در جایزه ملی مدیریت پروژه ایران می توانند در صورت داشتن شرایط بالا یا تکمیل فرم های مربوطه و ارائه توضیحات مختصری در مورد پروژه خود، جهت شرکت در فرآیند ارزیابی جایزه ملی مدیریت پروژه ایران تقاضا نمایند.
فرآیند ارزیابی جایزه
یک تیم پروژه می تواند با ارائه تقاضانامه و اظهارنامه کتبی و تشریح نحوه تحقق معیارهای مبنای تعالی پروژه PEB در پروژه خود، جهت کسب جایزه ملی مدیریت پروژه ایران اقدام نماید. سند اظهارنامه به تیم پروژه کمک میکند از میزان موفقیت و نقاط قوت خود آگاه شده و توان بالقوه خود را جهت بهبود و پیشرفت در حوزههای قابل بهبود بکار گیرد. اظهار نامه باید به صورت کامل و منطبق بر مدل تعالی پروژه نوشته شود. تمامی اظهارنامه های پذیرفته شده توسط تیمهای ارزیابی که متشکل از یک سرارزیاب و ۴ نفر ارزیاب می باشد مورد ارزیابی قرار میگیرد. پس از مطالعه اظهارنامه و امتیازدهی انفرادی جهت رفع ابهامات و همچنین پاسخگویی به سوالات داوران، بازدید از پروژه (Site Visit) صورت میپذیرد. هدف از این مرحله در واقع مشاهده عملکرد پروژه از نزدیک میباشد زیرا تمامی فعالیتهای انجام شده در قالب اظهارنامه نمی گنجد.
از آنجا که متقاضیان خواستار یک گزارش بازخورد عینی و منصفانه در مورد کیفیت مدیریت پروژه خود هستند، یک گزارش بازخورد برای کلیه متقاضیان تهیه خواهد شد. این گزارش حاوی توضیحات جامع در مورد فرآیند ارزیابی، خلاصه محتوا ارزیابی، نقاط قوت و حوزههای بهبود در هر یک از معیارهای مدل و همچنین درصد امتیاز کسب شده برای هر معیار می باشد. در نهایت هیأت داوران نتایج ارزیابی پروژهها را مورد بررسی قرار داده و بر اساس ارزیابیهای پایانی برندگان سطوح مختلف جایزه و برنده نهایی جایزه ملی مدیریت پروژه ایران را مشخص میکند. نحوه ارزیابی پروژههایی که در جایزه بینالمللی مدیریت پروژه نیز شرکت میکنند به همین صورت است.
ساختار مدل
ساختار پایه مدل بسیار ساده است. این مدل بعنوان یک استاندارد به کار برده میشود و دستورالعملهایی برای مدیریت پروژه متعالی بدون در نظر گرفتن اندازه پروژه، میزان پیشرفت و زمینه آن، ارائه میدهد. ساختار PEB امکان گزارشدهی ساده در مورد نتایج تمامی سطح مدیریت را با معرفی سه سطح از مدل را فراهم می کند:
بخشهای مدل و تفسیر نتایج کلی
این سطح اجزای اصلی تعالی پروژه را نشان می دهد (کارکنان و اهداف، فرآیندها و منابع، و نتایج بروژه دو بخش اول به عنوان عوامل توانمندساز برای مدیریت پروژه متعالی در نظر گرفته می شوند و بخش سوم نتیجه رهبری موفقیت و مدیریت است. این زمینهها امکان دریافت بازخورد بر اساس یک سطح مشخص اجرایی را فراهم میکنند، وضعیت کلی عوامل توانمندسازی کلیدی را نشان میدهند، و نتایج عملی را مشخص می کنند.
مدل پیشنهادی به سه بخش زیر تقسیمبندی می شود:
۱- کارکنان و اهداف: این زمینه پایه اصلی تعالی پروژه را تشکیل میدهد. وجود نیروی کار مناسب تحت مدیریت رهبران متعالی که همگی دیدگاه مشابهی در مورد موفقیت دارند از جمله عوامل کلیدی برای ارتقاء پروژه هستند و می توانند به پروژه کمک کنند که از حدود استانداردهای تعیین شده پیشی بگیرند.
۲- فرایندها و منابع: این زمینه شامل روشهای لازم برای تقویت تعالی از طریق اجرای فرایندهای منطقی و اختصاص منابع کافی است که به شکلی پایدار و اثربخش به کار گرفته میشوند. این زمینه در عین حال مبنایی است برای رسیدن به نتایج ملموس از نوآوری ها و تبدیل آنها به نقطه شروع برای سایر پیشرفتها.
۳- نتایج پروژه: راهبرد مدیریت پروژه تنها در صورتی متعالی است که منجر به نتایج پایدار و فراتر از انتظار برای تمامی ذینفعان شود. این زمینه مکمل دو زمینه قبلی است بطوری که امکان اثبات نتایج متعالی را طبق تعریف ذینفعان پروژه را فراهم می کند.
مراحل آمادهسازی سازمان و پروژه جهت شرکت در فرایند جایزه
- ارائه آموزشهای لازم در زمینه آشنایی با مفاهیم PEB و مدیریت پروژه
- ارزیابی پروژه بر اساس PEB و تعیین نقاط ضعف و قدرت پروژه (Gap Analysis)
- تهیه و نگارش اظهارنامه پروژه (فارسی یا انگلیسی)
- طراحی، بهبود و پیادهسازی سیستمهای مورد نیاز پروژه با توجه به فاز شناخت
- آمادهسازی سازمان و پروژه جهت فرایند سایت ویزیت توسط ارزیابان
- حضور در زمان سایت ویزیت و کمک به سازمان و پروژه در این فرایند
تیم اصلی مشاوره فرتیک
مدیر پروژه مشاوره و آمادهسازی سازمان جهت شرکت در جایزه ملی و بینالمللی مدیریت پروژه (PEB) کیست؟
فریدون فرداد
- مدرس، سخنران و مشاور بهبود و بهرهوری فردی و تحلیل کسب و کار، مدیریت پروژه، طرح، پورتفولیو، مدیریت پروژه چابک و تعالی سازمانهای پروژه محور
- كارشناس مهندسی عمران و کارشناس ارشد مهندسی و مدیریت پروژه و ساخت از دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- مدیر PMO، مدرس و مدیر پروژههای موسسه مدیریت پروژه آریانا
- مدیر EPMO شرکت ریلپرداز سیستم، مدیرPMO شرکت مهندسین مشاور سازهپردازی ایران
- مشاور مدیریت پروژه شرکتهای مهندسی رایز، داغ تکین، آریا همراه سامانه، کارگشا، گروه مهندسی صدر جهان و …
- مدرس موسسه مدیریت پروژه آریانا، موسسه مطالعات انرژی، داتیس، راهبران پتروشیمی، خانه عمران، MBA سریرا
- عضو موسسه PMI، انجمن مدیریت پروژه ایران و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران
- عضو تیم بازنگری ویرایشهای PMBOK 6,7 و استانداردهای مدیریت ریسک، تخمین و مدیریت زمانبندی PMI
- عضو کمیتههای گواهینامه مشاوران، دلتا و جایزه ملی مدیریت پروژه ایران (انجمن مدیریت پروژه ایران)
- دارای مدارک مدیریت پروژه PMP وRMP و PBA از موسسه مدیریت پروژه آمریکا (PMI)
- دارای مدرك مدیریت پروژه PRINCE2 از OGC انگلستان
- دارای مدرک مدیریت پروژه سطح C (IPMA-C) از انجمن بینالمللی مدیریت پروژه (IPMA)
- دارای مدرک مدیریت پروژه اسکرام مستر حرفهای (PSM) از Scrum.org آمریکا
- دارای مدرک مدیریت پروژه چابک SFC از موسسه PM Study آمریکا
- دارای مدرک مدیریت پروژه چابک CASF از موسسه Skill Front آمریکا
- دارای مدارک مدیریت مدیریت پروژه چابک SFPC, SMPC از موسسه CertiProf آمریکا
- دارای گواهینامه سطح A شایستگی مدیریت اتحادیه اروپا (EBCL*A)
- دارای مدرک ارزیاب حرفهای ICPA از IMI- ADC
- دارای مدرک سر ممیزی ISO21500 از G-Certi
- دارای مدرک ارزیاب حرفهای مدل PM-Delta (OCB) از انجمن بینالمللی مدیریت پروژه (IPMA)
- سرارزیاب و ارزیاب جایزه تعالی مدیریت پروژه ایران (PEM) و جایزه ملی بهرهوری و تعالی سازمانی (EFQM)
- ارزیاب مستقل مدل بلوغ مدیریت پروژه پتروشیمی (CPM3)، ارزیاب سیستم مدیریت کیفیت ISO 9001
- 10 سال سابقه خاص و متمرکز در مشاوره، تدریس و مدیریت دفاتر مدیریت پروژه (PMO)
- تربیت بیش از 400 نفر از دارندگان مدارک PMP,PRINCE2,ICB و …
- مدیر سیستم و کیفیت گروه پیمانکاری بام، مدیر کنترل پروژه و HSE شرکت مهندسین مشاور گذرراه
- عضو تیم مولفین اولین کتاب مدل تعالی پروژه (PEM) در ایران
- مدرس مورد تأیید و همکار آموزشی انجمن مدیریت پروژه ایران و سازمان مدیریت و برنامهریزی (مدرک TOT)
- سابقه تدریس بیش از 450 دوره آموزشی در سازمانها و صنایع مختلف
- ارایه مقالات و سخنرانیهای متعدد علمی در كنفرانسهای ملی و بینالمللی
Fereydoun Fardad
Consultant, Coach and Trainer
مراجع:
ipma.ir
wikipm.ir
مشتریان
سازمانهایی که افتخار آشنایی و همکاری با آنها را داشتهام