بهبود عملکرد پروژه‌ها از طریق مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی (OPM3)

بهبود عملکرد پروژه‌ها از طریق مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی (OPM3)

لغت نامه وبستر واژه «بلوغ» را این گونه تعریف می­ کند: پختگی یا رسیدن به وضعیت طبیعی کامل یا حداکثر توسعه یافتگی. «بلوغ» کیفیت و یا پختگی را بیان می­‌دارد. اگر ما مفهوم بلوغ را در مورد سازمان بكار ببریم آنگاه حالتی را بازگو می‌­كند كه سازمان در آن به وضعیت كاملی در دستیابی به اهداف خود رسیده است .در این صورت بلوغ پروژه به این معنی است كه سازمان در وضعیت بسیار خوب پروژه‌های خود را به انجام می­‌رساند.

بنابراین هرگاه فرد یا سازمانی در راه راست، پایداری و ایستادگی كرد و سعی نمود در مسیر رشد خود به گمراهی نیفتد می­گوییم آن فرد یا سازمان در حال بالغ شدن است. این پویندگی، شتاب، به هر سو رفتن و جستجو کردن، نشانه‌ زنده بودن سازمان و از طرفی ضامن بقای آن است. سازمان اگر چه نیازمند ثبات است از تحول گریزی هراسی ندارد و باید همواره به دنبال نواندیشی، نوگرایی، نوآوری و رونق باشد. قالب كنونی سازمان ثابت به نظر می‌رسد، اما روح آن است كه در دشتهای پهناور و اندیشه و دریاهای باز فكر سیر می‌كند.

بدین ترتیب بلوغ یعنی ناآرامی، تكاپو، نوخواهی، تحرك، بلندپروازی و شور، به خود متكی بودن، بودن را بر سازمان نسبت دادن نه سازمان را بر بودن مستهلك نمودن، در بلوغ، مفهوم خودمختاری، آزادی و مسئولیت مستتر است، اراده و خواست نو پنهان است. بلوغ یعنی اهل عمل و چالشگری و خواهان قدرت و غلبه بودن، بلوغ به معنای از دور و مبهم و غریب نترسیدن، با موقعیت‌های ناآشنا دمساز شدن، به مكان‌های غیرقابل تصور یورش بردن.

سازمان بالغ، آینده‌نگر است با استفاده از یافته‌ها و تحقیق و پژوهش فعال و فعال مستمر محیط اطراف را می‌شناسد و حوادث را پیش‌بینی می‌كند. با طرح و اجرای نقشه‌های بلندمدت اصلاحی و اتخاذ سیاست‌های وسیع به تامین مصالح آینده همت می‌گمارد. سازمان بالغ به زایش و افزایش دانش، اهمیت می‌دهد و آن را جداً مظهر دوام و بقای خویش می‌داند.

در دنیای واقعی نمی‌­توان سازمان‌های کاملاً بالغ را پیدا نمود، هیچ كس به حداكثر توسعه یافتگی دست نیافته است و دست نخواهد یافت .از این‌رو صحبت در مورد درجه قطعی بلوغ و تلاش برای اندازه­گیری یا مشخص كردن ویژگی‌های بلوغ یك مساله قراردادی است. اندازه­‌گیری بلوغ شاید بیش از آنکه یک مسئله عینی باشد موضوعی ذهنی است. تمرکز بسیاری از مهمترین کارهایی که در مورد بلوغ پروژه به انجام رسیده است بر عملکردهای وظیفه ای سازمان‌ها و افراد دخیل در پروژه است. برای ما این مسأله تنها تفسیر محدود از معنایی است که بلوغ باید داشته باشد.

مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی OPM3

OPM3 (Organizational Project Management Maturity Model) ، مخفف مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی است. استانداری كه تحت نظارت موسسه مدیریت پروژه (PMI) تدوین شده است. هدف این استاندارد، ارایه روشی به سازمان‌ها برای درك مدیریت پروژه سازمانی و سنجش بلوغ آنها نسبت به مجموعه‌ای جامع و گسترده از راهكارهای برتر مدیریت پروژه سازمانی است. این استاندارد دارای پتاسیلی است كه قادر است محیط جدیدی را برای افرادی كه در حرفة مدیریت پروژه فعالیت می‌كنند، ایجاد كند و این‌كار را با روشن ساختن پیوند مهم بین پروژه‌ها و استراتژی سازمانی و اهمیت پشتیبانی سازمانی از راهكارهای مدیریت پروژه انجام می‌دهد.

در سال ۱۹۹۸، PMI، امتیاز استاندارد OPM3 را دریافت نمود تا مدلی ایجاد كند كه استانداردی جهانی برای مدیریت سازمانی پروژه باشد و با آن بتوان بلوغ مدیریت پروژه سازمانی را اندازه گیری نمود . مارج كمب و پل دینزموربه عنوان مدیران مشترك پروژه منصوب شدند. هدف از این استاندارد، هدایت كردن مسیر توسعه توانمندیهای لازم برای اجرای استراتژی سازمانی از طریق پروژه های موفق، در مقایسه با توانمندی‌هایی است كه تنها با مدیریت پروژه‌های منفرد مرتبط هستند. بنابراین OPM3 باید برای انواع سازمانها در اندازه‌های گوناگون كه صنایع مختلف و فرهنگهای متنوعی را شامل می شوند قابل استفاده باشد. تیمی متشكل از ۸۰۰ دست‌اندركار مدیریت پروژه از ۳۵ كشور در توسعه OPM3 طی ۶ سال شركت داشته‌اند. در كنار آنها از صدها ساعت كار كارشناسی نیز كمك گرفته شد. افراد مذكور دست‌اندركاران مدیریت پروژه با تجربه و تخصص‌های گوناگون و علاقه‌مند به پیشرفت رشته مدیریت پروژه بودند. علاوه بر آن صدها دست‌اندركار، مدیر و عوامل اجرایی مرتبط با مدیریت پروژه به تیم پروژه OPM3 در طراحی و توسعه مدل یاری رساندند. در خلال مرحله پژوهش این پروژه، ۲۷ مدل بلوغ دیگر مورد بازبینی و تحلیل قرار گرفت تا نكاتی كه باید به آنها توجه و موضوعاتی كه در ساختار OPM3 باید از آنها پرهیز شود، معرفی گردند.

OPM3 این نظریه را ارایه می‌دهد كه گروه‌های فرآیندی مدیریت پروژه (آغاز، برنامه‌ریزی، اجرا، کنترل و اختتام) که در راهنمای PMBOK آمده و فرآیندهای تشكیل دهنده آن‌ها در قلمروهای مدیریت طرح و مدیریت پورتفولیو نیز قابل استفاده هستند. با این‌كه این فرضیه ممكن است كامل نباشد، برای كمك به افراد سازمان‌ها جهت درك بهتر راهكارهای برتر، مناسب و مفید است. فرآیندهای موجود در هر گروه فرآیندی در داخل هر قلمرو، از طریق جریان اطلاعات با یكدیگر پیوند دارند. به‌طور مشابه خود قلمرو‌ها نیز از طریق جریان اطلاعات به هم پیوند دارند، هم‌چنان كه از طریق سایر فعال‌سازهای فرآیند، نظیر كنترل‌ها و ابزارها و شیوه‌ها به هم پیوسته‌اند.

OPM3 برای كمك به سازمان­‌ها در همسوكردن فعالیت‌های آنها با راهبرد كلی تجاریشان طراحی شده است. OPM3 كمك می‌كند تا سیاست‌ها و استانداردهای فرآیند به نحوی ایجاد شوند تا از سازگار بودن فعالیت‌ها با اهداف خاص راهبرد، اطمینان حاصل شود. به همین ترتیب، OPM3 می‌تواند از ایجاد اهداف كلان بهبود كه در راستای راهبرد سازمان هستند، پشتیبانی كند.

عناصر اصلی OPM3

این مدل دارای سه بخش مرتبط به هم است: دانش، ارزیابی و بهبود.

جزء دانش، مدیریت پروژه سازمانی و بلوغ مدیریت پروژه سازمانی را شرح می‌دهد و اهمیت آنها را بیان می‌دارد. دانش، راهكارهای برتر مدیریت پروژه سازمانی را مشخص می‌كند كه با دارا بودن آن بلوغ سازمانی به اثبات می‌رسد. عنصر ارزیابی فرآیندی است كه سازمان به كار می‌برد تا خود را در قبال تعریف بلوغ كه دانش OPM3 بیان می‌دارد، بشناسد و مقیاسی جهت بلوغ مدیریت پروژه سازمانی داشته باشد. OPM3 یك خود ارزیابی ارائه می‌دهد كه به سازمان كمك می‌كند تا راهكارهای برتری را كه هم‌اكنون در سازمان به كار برده می‌شود و آنهایی كه جهت بهبود نیاز است، مشخص كند. عنصر بهبود به سازمانهایی كه قصد دارند بلوغ مدیریت پروژه سازمانی خویش را القا دهند كمك می‌كند تا راهكارهای برتر و توانمندیهای مورد نیاز را بشناسند و راههای دست‌یابی به وضعیت مطلوب از وضعیت كنون را برگزیند.

بر این اساس افزایش تصاعدی بلوغ در OPM3، از چندین بعد، قابل بررسی است. یكی از این ابعاد، نگاه به راهكارهای برتر از منظر ارتباط آنها با مراحل بهبود فرآیند می‌باشد كه از چهار مرحله استانداردسازی، سنجش، كنترل و نهایتاً بهبود مستمر تشكیل می‌شود. بعد دیگر، راهكارهای برتر مرتبط با دامنه‌های سه‌گانه مدیریت پروژه سازمانی را دربر می‌گیرد. بر این اساس، در یك سازمان ابتدا مدیریت پروژه، سپس مدیریت طرح و نهایتاً مدیریت پورتفولیو مورد بررسی قرار می‌گیرند. در طی هر كدام از آن مراحل بسیاری از سازمانها انتظار پیشرفت دارند. همچنین، حركت در راستای تعالی این دو بعد، افزایش تصاعدی توانمندیهایی را به همراه دارد كه راهكارهای برتر را ایجاد می‌كند.

در مجموع، این سه بعد، در هنگام ارزیابی بلوغ سازمان در مدیریت پروژه سازمانی و ملاحظه طرح‌های بهبود، نقاط مرجع ارزشمندی را در اختیار سازمان قرار می‌دهند.

درمدل OPM3 عمداً یك سیستم كلی «سطوح» بلوغ طراحی نشده است. ایجاد سطوح معین بلوغ تنها در صورتی امكانپذیر است كه افزایش بلوغ، تك بعدی باشد. به عنوان مثال، همانگونه كه اشاره شد، بلوغ فرآیند، طی 4 مرحله حاصل می‌شود كه از استاندارد سازی فرآیند تا بهبود مستمر آن ادامه دارد. اما OPM3 چند بعدی است. علاوه بر 3 بعدی كه ذكر شد، OPM3 توانمندیها را بر اساس ارتباطشان با 5 گروه فرآیندی مدیریت پروژه (آغاز، برنامه‌ریزی، اجرا، كنترل و اختتام) نیز دسته بندی می‌كند، كه ارزشیابی بعد چهارم بلوغ را مقدور می‌سازد.

چنانچه ارزیابی بلوغ در یك سازمان را از افقهای مختلفی مورد توجه قرار دهیم، در هنگام انطباق مدل با نیازهای منحصر بفرد سازمان انعطاف پذیری مطلوبی مشاهده خواهیم كرد. همچنین این رویكرد، در مقایسه با یك سیستم ساده و خطی سطوح بلوغ، پیكره اطلاعاتی قویتری ایجاد می‌كند كه برای پشتیبانی از تصمیمات و طرحهای بهبود، جزئیات بیشتری در اختیار سازمان قرار می‌دهد.

چرخه ارزیابی OPM3

شكل زیر نشان می‌دهد كه وقتی سازمان متعهد به استفاده از مدل می‌شود، گام‌های چرخه OPM3 چگونه عمل خواهند كرد:

گام یک: آمادگی برای ارزیابی یا کسب دانش پایه

این گام شامل آشنایی هر چه بیشتر با محتویات و روش کلی عملیات مدل OPM3 می باشد.

گام دو: انجام ارزیابی:

مرحله اول: ارزیابی کلی یا سطح بالا (ارزیابی توسط پرسش‌نامه خود مدل): این کار منجر به فهرستی از راهکارهایی می شود که نسبت به مجموعه راهکارهای استاندارد خود مدل، هم اکنون در سازمان وجود دارند. فهرست راهکارهای برتری که در سازمان وجود ندارند راهکارهای برتر هدف خواهند بود. در این زمان با این فرض که کارکردن بر روی تمامی راهکارهای برتر هدف ممکن است زمان بر باشد، سازمان بر اساس نیازهای کنونی خود باید تعیین کند که ابتدا بر کدام راهکارهای برتر تمرکز کند.

مرحله دوم: ارزیابی تفصیلی: در این مرحله وجود یا عدم وجود توانمندی‌های مرتبط با راهکارهای برتر برگزیده تعیین می شود. این کار با بررسی وجود نتایج مرتبط با هر توانمندی انجام می گیرد.

 گام سه: برنامه ریزی برای بهبودها

نتایج مرحله دوم ارزیابی، مبنای بالقوه‌ای برای بهبود سازمان مهیا می‌کند.

 گام چهار: پیاده سازی بهبودها

این گام جایی است كه تغییرات سازمانی به وقوع می‌پیوندند. زمانی كه طرح ایجاد می‌شود، سازمان باید در طی زمان آن‌را پیاده كند، یعنی فعالیتهای توسعه سازمانی لازم برای رسیدن به توانمندیهای مورد نیاز و پیشرفت در مسیر افزایش بلوغ مدیریت پروژه سازمانی را به اجرا در می‌آورد.

 گام پنج:  تکرار فرایند

پس از تكمیل یك فعالیت بهبود، سازمان می‌تواند به گام ارزیابی بازگردد تا دوباره ارزیابی كند كه هم اكنون بر روی پیوستار بلوغ سازمانی مدیریت پروژه چه جایگاهی دارد (این فعالیت توصیه می شود) و یا به گام 3 بازگردد تا به سایر راهكارهای برتر شناخته شده در ارزیابی قبلی بپردازد.

مدرس دوره بهبود عملکرد پروژه‌ها از طریق مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی (OPM3) کیست؟

فریدون فرداد، مدرس بیش از ۴۵۰ دروه آموزشی

• مدرس، سخنران و مشاور بهبود و بهره‌وری فردی و تحلیل کسب و کار، مدیریت پروژه چابک و مدیریت پروژه، طرح، پورتفولیو و تعالی سازمانهای پروژه محور
• كارشناس عمران و کارشناس ارشد مهندسی و مدیریت پروژه و ساخت از دانشگاه صنعتی امیرکبیر
• مدیر PMO ، مدرس و مدیر پروژه‌های موسسه مدیریت پروژه آریانا
• مدیر EPMO شرکت ریل‌پرداز سیستم، مدیرPMO شرکت مهندسین مشاور سازه‌پردازی ایران
• مشاور مدیریت پروژه شرکت‌های مهندسی رایز، داغ تکین، آریا همراه ، کارگشا، گروه مهندسی صدر جهان و …
• مدرس موسسه مدیریت پروژه آریانا، موسسه مطالعات انرژی، داتیس، راهبران پتروشیمی، خانه عمران، MBA سریرا
• عضو موسسه PMI، انجمن مدیریت پروژه ایران و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران
• عضو تیم بازنگری ویرایش‌های PMBOK 6,7 و استانداردهای مدیریت ریسک، تخمین و مدیریت زمانبندی PMI
• عضو کمیته‌های گواهی‌نامه مشاوران، دلتا و جایزه ملی مدیریت پروژه ایران (انجمن مدیریت پروژه ایران)
• دارای مدارک مدیریت پروژه PMP وRMP و PBA از موسسه مدیریت پروژه آمریکا (PMI)
• داراي مدرك مدیریت پروژه PRINCE2 از OGC انگلستان
• دارای مدرک مدیریت پروژه سطح C (IPMA-C) از انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه (IPMA)
• دارای مدرک مدیریت پروژه اسکرام مستر حرفه ای (PSM) از org آمریکا
• دارای مدرک مدیریت پروژه چابک SFC از موسسه PM Study آمریکا
• دارای مدرک مدیریت پروژه چابک CASF از موسسه Skill Front آمریکا
• دارای مدارک مدیریت مدیریت پروژه چابک SFPC, SMPC از موسسه CertiProf آمریکا
• دارای گواهی نامه سطح A شایستگی مدیریت اتحادیه اروپا (EBCL*A)
• دارای مدرک ارزیاب حرفه‌ای ICPA از IMI- ADC
• دارای مدرک سر ممیزی ISO21500 از G-Certi
• دارای مدرک ارزیاب حرفه‌ای مدل PM-Delta (OCB) از انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه (IPMA)
• سرارزیاب و ارزیاب جایزه تعالی مدیریت پروژه ایران (PEM) و جایزه ملی بهره‌وری و تعالی سازمانی (EFQM)
• ارزیاب مستقل مدل بلوغ مدیریت پروژه پتروشیمی (CPM3)، ارزیاب سیستم مدیریت کیفیت ISO 9001
• 10 سال سابقه خاص و متمرکز در مشاوره، تدریس و مدیریت دفاتر مدیریت پروژه (PMO)
• تربیت بیش از 400 نفر از دارندگان مدارک PMP,PRINCE2,ICB
• مدیر سیستم و کیفیت گروه پیمانکاری بام، مدیر کنترل پروژه و HSE شرکت مهندسین مشاور گذرراه
• عضو تیم مولفین اولین کتاب مدل تعالی پروژه (PEM) در ایران
• مدرس مورد تأیید و همکار آموزشی انجمن مدیریت پروژه ایران و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی (مدرک TOT)
• سابقه تدریس بیش از 450 دوره آموزشی در سازمانها و صنایع مختلف
• ارايه مقالات و سخنرانی‌های متعدد علمی در كنفرانس‌های ملی و بين‌المللی

Fereydoun Fardad

Consultant, Coach and Trainer

اگر در این دوره شرکت نکنم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

اطمینان داشته باشید هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد و زندگی به همان روال سابق خواهد بود.

جمله‌ای منسوب به اینشتن است که می‌گوید:

از آنجاکه به سیستم و راهکارهای ارائه شده بر این دوره اطمینان داریم (و شخصاً آن را تجربه کرده‌ایم و باعث نتایج موفقت‌آمیز دانشجویان گذشت شده است) به کاربردی بودن این دوره و نتایج آن بدون هیچ تردیدی ایمان داریم از همین رو با خیال آسوده این دوره را به صورت صد در صد گارانتی می‌نماییم.

بدین معنا که اگر بعد از برگزاری جلسه اول، به هر دلیلی از کیفیت تدریس ناراضی بودید، این حق را برای شما در نظر می‌گیرم که قرارداد را فسخ نمایید. تردید نداریم که شما در انتهای این دوره اینقدر از مطالب آن استفاده کرده‌اید و با یادگیری عملی مدل OPM3، تغییرات خوبی در زندگی کاری خود ایجاد نموده‌اید که اصلاً به مقوله گارانتی فکر نمی‌کنید.

توضیح در مورد مبلغ سرمایه‌گذاری این دوره (بسته) آموزشی

شخصاً دوست دارم در مورد شرکت کردن در دوره‌های آموزشی یا خرید محصولات آموزشی هیچ‌گاه واژه هزینه استفاده نکنم و به جای آن از واژه زیبای «سرمایه‌گذاری» استفاده کنم.

چون اطمینان دارم که شما با فراگرفتن مطالب این دوره و توانایی در پیاده‌سازی عملی مدل OPM3، موقعیت‌های کاری می‌توانید داشته باشید که ده‌ها برابر این هزینه را به دست آورید و لذت شما از زندگی و ارتباط با دیگران چندین برابر خواهد شد.

من هر سال چند میلیون تومان برای یادگیری خودم سرمایه‌گذاری می‌کنم و در کارگاه‌ها و دوره‌ها و سمینارهای معتبر شرکت می‌کنم. این کار من شاید برای بسیاری از افراد، نشانه احمق بودن من و دور ریختن پول باشد! اما به نظر من این دید بسیار ساده لوحانه است! چطور است که ما در یک رستوران یا وقتی که برای خرید پوشاک مراجعه می‌کنیم به سادگی چندصدهزار تومان خرج می‌کنیم اما زمانی که موقع سرمایه‌گذاری روی خودمان می‌شود، دستمان می‌لرزد و اصطلاحاً دو دو تا، چهار تا می‌کنیم؟؟؟

با یک مقایسه ساده بین مبلغ سرمایه گذاری این محصول آموزشی و چیزهایی مثل یک کفش، شلوار، هارد اکسترنال، یک قاب ساده برای گوشی موبایل و خیلی موارد دیگر متوجه می‌شوید مبلغ این دوره بسیار ارزان است! پیشنهاد می‌کنم شما نیز مانند من، همیشه بخشی از درآمد خود را برای یادگیری اختصاص دهید، درست مثل قبض آب و برق و یا خوراک و پوشاک!

 با همه این اوصاف، تمام تلاش من بر این بوده که مبلغ این دوره کاملاً منصفانه باشد تا بتوانید به راحتی این دوره و محصول آموزشی را تهیه کنید.